Pasta: 06443.001Título: Intervenção de Mari Alkatiri no 4º Comité da Assembleia Geral das Nações UnidasAssunto: Intervenção do Ministro de Estado da República de Timor-Leste, em 02.NOV.1976, sobre a luta pela auto-determinação dos timorenses: os partidos políticos, a resistência armada e a solidariedade.Data: Terça, 2 de Novembro de 1976Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: Documentos Página(s): 10
06443.001
Documentos
Pasta: 08023.046Título: Entrevista a Maria da Costa Oliveira no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Situação em Lacló quando surgiram os partidos.
Como planearam os líderes da Fretilin em Lacló (no período do golpe); negoceiam, oferecendo búfalo para evitar a morte.
Fugindo para o mato, a delegada da OPMT tinha 15 anos. Como organiza, etc. naquele período de tempo.
Como chamam as pessoas de traidores, exemplo de alguns castigos, morte. Reflexão, fortes críticas.
Chegada de bombardeiros, as pessoas fogem e econdem-se. Captura quando foram cercados pelo inimigo.;
[Tétum: Oinsa situasaun iha Laclo wainhira partidu sira hahu.
Oinsa atu oho Fretilin ninia boot iha Laclo (tempu Golpe); negosiasaun, ofrese karau atu evita.
Halai ba ai-laran, delegada OPMT ho 15 anos. Oinsa organisa, etc. iha tempu neba.
Oinsa bolu ema traidor, ejemplu balu castigo, oho. Refleksaun, kritika makaas.
Oinsa aviaun mai, oinsa halai no subar. Kaer wainhira bapak halehu.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.046
Audio
Pasta: 08023.143Título: Entrevista a Maria Rosa Xavier no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Nascida em Baguia em 1976, filha única.
Estudou ensino primário em Laga, depois foi para Baucau.
Entra para a rede clandestina juntamente com o tio. Em 1998 cria o movimento para fazer manifestações.
Procura cooperação com jovens no exterior. Como foram as campanhas de informação.
Estudou os Estudos Sociais Políticos, faz trabalhos com outros colegas, como Antero Bendito, César Melito, e Teresa.
Participa nas manisfestaçoes na Universidade, em Mahkota, no Parlamento.
Movimenta estudantes para recepção aos deputados do Parlamento Europeu - a Troica.
Actividades em bairros para mobilizar pessoas.
Prepara caminhos para as equipas que vão para as campanhas. Cria grupo de raparigas – GFFTL juntamente com outras colegas.
Fuga em Setembro de 1999, até Kupang, contacta Solidamor que a salva.
Actividades de DSMTL (Mahasiswa)
Reflexão sobre participação na luta.;
[Tétum: Moris Baguia 1976, oan feto mesak.
Escola SD Laga, depois bga Baucau.
Tama klandestinidade hamutuk ho tiun. 1998 harii movimentu atu halao demonstrasaun.
Buka koordenasaun ho maluk jovens sira husi liur. Oinsa campanha informasaun.
Estuda Sosial Plitku, servisu ho kolegas sira seluk, Antero Bendito, Cesar Melito, Teresa.
Partisipa iha demonstrasaun iha Universidade, Mahkota, Parlamentu.
Movimenta estudantes atu simu Parlamentu Europeia / Trioca.
Aktividades iha kampusatu mobilisa massa.
Prepara dalan ba tim nebe tun ba kampanha ne’e. Harii grupu feto foin sai – GFFTL hamutuk ho kolega sira.
Oinsa halai iha Septembru 1999, to’o Kupang, kontaktu ho Solidamor nebe salva nia.
Oinsa aktividades DSMTL (Mahasiswa)
Refleksaun kona ba partisipasaun iha luta.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.143
Audio
Pasta: 08023.020Título: Entrevista a Maria Nunes no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Nascida em Suai em 1964, casada com um polícia timorense, natural de Ermera.
A polícia chamou-a para mostrar a foto tirada com as Falintil na festa de Ano Novo de 1998 – 1999. o marido foi investigado.
Levam os jornalistas para tirarem foto damulher violada.
Como foi criada CNRT em Suai. Distribuem cartões, ensinam como devem votar.
Como encaram a entrada de Unamet, como foi a votação.
A polícia chamou-a a dar a conhecer à população na igreja de Suai que devia abandonar o local, porque os resultados já são conhecidos.
No dia 5 ela foi à igreja, regresando às 6 horas. Os colegas polícias queimaram-lhe a casa.
Ouvem-se granadas rebentarem, tiros, as pessoas gritam. Fuga para a montanha, juntam-se as famílias depois de 5 noites.
Antes: ouvem falar de revolução, aparecimento dos partidos. Como as famílias fugiram em 1975, como renderam.
Reflexão.;
[Tétum: Moris Suai 1964, kaben ho polisia Timor husi Ermera.
Polisia bolu nia hatudu foto nebe hasai ho Falintil sira iha festa tinan foun 1998 – 1999. Investiga ninia lain.
Lori jornalista sira ba hasai foto ba feto nebe ema viola.
Oinsa CNRT harii iha Suai. Fahe kartaun, hanorin ionsa tenki vota.
Oinsa sente Unamet tama,onisa votasaun.
Polisia bolu nia atu fo hatene ba populasaun iha Igreja Suai nian atu sai, tanba resultadu atu fo sai tiha.
Dia 5 nia ba Igreja, fila mai uma tuku 6. Kolega polisia sira sunu ninia uma.
Rona granadas tarutu, kilat, ema hakilar. Hali ba foho, hahu malu ho familia hafoin kalan 5.
Uluk: rona kona ba revolusaun, partidu sira nebe mosu. Oinsa famlia halai iha 1975, oinas rende fali.
Refleksaun.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.020
Audio
Pasta: 08023.081Título: Entrevista a Maria Filomeno Amaral no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Não andou na escola; nascida em Bibileo.
O liurai obriga-a a entrar na UDT. Nada soube do golpe, contra-golpe.
Na invasão fugiu e permaneceu no mato durate três anos. Lacluta, Natar-Bora.
Como desceu das montanhas, vida em Krarás. Só homens é que faziam contactos com o mato.
As Falintil entram na vila: sabe-se da Encontro de paz.
Cinco dias antes do levantamento de 1983, já as pessoas sabiam.
Como entraram as forças. Os homens estavam a jogar a bola, etc. Deu-se um tiro como sinal, todos se assustaram. O Ular atirou sobre os indonésios.
De manhã um indonésio ainda estava vivo, conseguiu fugir.
07-09 os indonésios reentraram, a população foge, uns regressaram após 5 dias.
Transferiram-se para Lalerek Mutin, mandaram trabalhar. Sabe-se que mataram pessoas em Krarás. Mulheres e homens trabalhavam separadamente.
Fugiu para o mato com o marido.
Em 1996 o marido zangaou-se com Mau Kiak, bateu-lhe, caiu e morreu. Pensou ir render-se mas Ular aconselhou-o a não fazer.
Entregou o filho ao Padre António por não poder mais.
Como os inimigos atiraram sobre eles, ele estava no meio.
Em 1999: foi ao acantonamento em Uaimori; a família não foi.
Em 1977 encontrou-se com Xavier Amaral na prisão.
Hoje sente-se desolada, arrependida.;
[Tétum: La escola; moris iha Bibileu.
Liurai obriga tama UDT tempu partidu mosu. La hatene kona ba Golpe, Kontra-Golpe.
Invasaun halai ba ai-laran tian 3. lacluta, Natarbora.
Oinsa tun, moris, ba Kraras. Mane deit halo kontaktu ho ai-laran.
Falintil tun ba vila: hatene ne’e mak Kontak Dame.
Loron lima ante Levantamentu 1983 ema hatene.
Oinsa forsa tama. Mane joga bola ona, etc. Tiru sinal, hakfodak. Ular tiru Bapak.
Dadeer Bapak ida sei moris, halai fali.
07 / 09 Bapak sira tama fali, populasaun halai, balu mai fli hafoin loron 5.
Muda ba Lalerek Mutin, haruka servisu. Rona oho ema iha Kraras. Feto mane servisu ketak.
Halai sai ba ai-laran ho lain.
1996 lain siak ho Mau Kiak, baku, monu, mate. Nia atu rende maibe Ular fo morale.
Entrega oan ba Padre Antonio tanba la aguenta.
Oinsa ema tiru ba sira, nia iha klaran.
1999: ba akantonamentu iha Wai Mori; familia la ba.
1977 hasoru ho Xavier Amaral iha dadur fatin.
Agora sente desconhecida, laran moraas.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.081
Audio
Pasta: 08023.138Título: Entrevista a Maria de Fátima Pinto no programa radiofónico Tuba Rai MetinAssunto: Nascida em Díli, responsável da OMT, no bairro Cristo Rei, desenvolve a rede clandestina desde 1975 (em 1975 não existia ainda rede clandestina, pois o inimigo da Fretilin era a UDT).
Capturada em 1980, depois do (assalto a) Marabia. Estabelece ligação com a tropa timorense (liagada ao inimigo) para roubar armas em Becora para a resistência. Roubaram 181 armas e granadas. Enganando a tropa timorenses que desejavam trabalhar juntos.
David Ximenes era o coordenador.
Organizando o assalto, ligação da rede clandestina em todos os distritos. Contando Nahak, Sakodi, e Samba.
O povo não concorda com este plano. Um elemento da resistência morreu.
Depois do assalto fugiu para o mato durante 3 meses.
Entrou às esondidas em Díli por seis vezes, até ser detida. Ficou magoada ao ver outras mulheres serem maltratadas e violadas na prisão.
Recomenda saber a opinião de outras pessoas sobre este caso.;
[Tétum: Moris iha Dili, responsavel OMT iha Cristo Rei, halao klandestinidade desde 1975.
Kaptura iha 1980 hafoin Marabia. Ligasaun ho TNI Timor oan sira atu nauk kilat iha Becora atu bele lori ba. Foti kilat 181 ho Granada. Lohi TNI Timor oan sira atu sira bele servisu hamutuk deit.
David Ximenes hanesan koordenador.
Oinsa organiza assaltu ne’e, ligasaun rede klandestina ba distritu hotu-hotu. Kontaktu ho Nahak, Sakodi, no Samba.
Povo la konkorda ho assaltu ne’e. Ema ida resistensia nian mate.
Depois assaltu, halai ba ai-laran fulan 3.
Tama subar ihha Dili dala neen, to’o ema kaer nia. Triste haree feto sira lakon dignidade iha dadur.
Rekomenda kolia ho se-se kona ba kasu ne’e.];Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - USAidTipo Documental: Audio Página(s): 1
08023.138
Audio
Pasta: 06488.023Título: The International Herald Tribune, Far Eastern Economic Review, The Washington Post, Associated Press, The Jakarta Post, Pacific Islands Monthly, Suara Pembaruan Daily, AFP, Sydney Morning Herald, The Australian, Kompas, The Independent, The Times, CovertAction Quarterly, Lusa, Diário de Notícias, Indonesia Daily News, Tempo, Público, Media Indonesia.Assunto: Falintil, conversações de paz, Interfet, situação económica Indonésia, Aitarak, Eurico Guterres, Acordos 5 de Maio, Habibie, ONU, William Cohen, EUA, violência das milícias, processo de independência, Wiranto, UNHCR, repatriação, TNI, Cruz Vermelha, Peter Cosgrove, Timor Occidental, enclave de Oecussi, Gurkhas, Komnas Ham, desarmamento, equipa de investigação da violação dos Direitos Humanos, Mary Robinson, observadores internacionais, Kofi Annan, UNAMET, Liquiça, veto da China no conselho de segurança, rejeição dos países asiáticos de um tribunal de guerra, negligência ocidental, atraso da chegada das tropas, Xanana Gusmão, Kopassus, Ali Alatas, associação de Timor Leste à UE, neutralidade da ONU, Ian Martin, Ximenes Belo, aumento da violência, ICRC, Durão Barroso, Jaime Gama, António Guterres, UDT, valas comuns, Megawati Soekarnoputri, MPR, Leandro Isaac, RI, desarmamento.Data: Maio de 1999 - Novembro de 1999Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 53
06488.023
IMPRENSA
Pasta: 06495.018Título: LUSA, The Australian, Kompas, BBC, RDP Antena 1, Sydney Morning Herald, AAP, Suara Pembaruan Daily, Diário de Notícias, IPS, Tempo, Kompas, Suara Pembaruan Daily, Público, The Jakarta Post, AFP, Tempo, Antara, Radio Australia, Reuters, South China Morning Post, The Nation, Media Indonesia.Assunto: Brasil, Ali Alatas, Jaime Gama, negociações de Nova Iorque, Kofi Annan, ONU, referendum, ABRI, Ana Gomes, Jamsheed Marker, tropas de manutenção da paz, Direitos Humanos, libertação de Xanana Gusmão, Salemba, manifestações de solidariedade, papel da Australia, Igreja Católica, reconciliação, massacres contra minoria étnica chinesa, apoio do exército às milícias indonésias, EUA, CPLP, integracionistas, retirrada de empresas indonésias, comissão da ONU para referendum, Alexander Downer, Liquiçá, Ximenes Belo, situação económica, Timor Gap, CPN, Megawati, Igreja Católica, ajuda humanitária, autonomia, independência, entraves nas conversações de Nova Iorque, eleições indonésias, encontro de Xanana Gusmão com João Tavares, acordo de paz, apelo para garantias de segurança no território, ONU em Timor, Komnas Ham, Durão Barroso, visita de deputados portugueses, José Ramos Horta, Viquique, Habibie, Luis Amado, reforço de tropas indonésias, Dili, violência contra missões religiosas, cimeira timorense.Data: Março de 1999Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 122
06495.018
IMPRENSA
Pasta: 06230.103Assunto: Acerca de Ibu MariaRemetente: HamarDestinatário: Manu DateData: 1997Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - Konis SantanaTipo Documental: Correspondencia Página(s): 1
06230.103
Correspondencia
Pasta: 06230.138Assunto: Responde a acusações.Casamento de Ibu MariaRemetente: Tara LeuDestinatário: MakikitData: 1996Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - Konis SantanaTipo Documental: Correspondencia Página(s): 2
06230.138
Correspondencia
Pasta: 06231.035Título: Reformular os Departamentos. Criar Fundo Nacional. Conflito entre o Comité de Lisboa e os dois membros do CCDEF Olímpio Branco e José Maria SarmentoData: Outubro de 1997Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - Konis SantanaTipo Documental: Documentos Página(s): 2
06231.035
Documentos
Pasta: 05001.030Título: Carta de Mari Alkatiri a António de Araújo informando acerca da realização de sessões de trabalho do CCDEF, para as quais o convoca solicitando uma respostaData: Quarta, 4 de Agosto de 1993Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - Pascoela BarretoTipo Documental: Correspondencia Página(s): 1
05001.030
Correspondencia
Pasta: 05001.040Título: Carta de Mari Alkatiri, Roque Rodrigues, José Luís Guterres e Alfredo Borges Ferreira à Comissão Directiva da FRETILIN em Timor-LesteData: Domingo, 8 de Agosto de 1993Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - Pascoela BarretoTipo Documental: Documentos Página(s): 3
05001.040
Documentos
Pasta: 05733.012.092Título: António Maria Araújo (do lado direito da primeira fila), com os seus colegas no corredor de uma prisão indonésia em Dili.Inscrições: Manusc. no verso em etiqueta: "António Maria Araújo Botton, Right". Caligrafia não identificada.Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: Fotografias Página(s): 1
05733.012.092
Fotografias
Pasta: 05733.012.020Assunto: Retrato de Gregório Maria dos Santos. 1991.Inscrições: Etiqueta no verso: "Gregório Maria dos Santos consult RD, Indonésia/East Timor, 1990/91".Data: 1991Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: Fotografias Página(s): 1
05733.012.020
Fotografias
Pasta: 06481.039Título: MATRAAssunto: Excertos de uma entrevista realizada a Mário Carrascalão.Data: Janeiro de 1989Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: IMPRENSA Página(s): 1
06481.039
IMPRENSA
Pasta: 06237.044Assunto: D. Maria do Rosário enviou dinheiro. Pede factura.Remetente: Assinatura ilegívelData: 1997Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - Konis SantanaTipo Documental: Correspondencia Página(s): 1
06237.044
Correspondencia
Pasta: 11027.121Título: Texto incompleto. Tema: Podem matar as pessoas mas não matam o Direito. Mudança da situação na Indonésia. Persistência da luta armada. Plano de paz. O referendo não levará à guerra civil. Comentários a palavras de Mário Carrascalão.Data: 1997Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - Konis SantanaTipo Documental: Documentos Página(s): 40
11027.121
Documentos
Pasta: 07440.003Assunto: Página do Apelo de Xanana Gusmão ao Povo de Timor-Leste.Data: 1999Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - Cirilo de Jesus Amaral/Na'AmauTipo Documental: Documentos Página(s): 1
07440.003
Documentos
Pasta: 06466.020Título: Nota manuscrita dando conta da prisão de José António Jesus NevesAssunto: Nota manuscrita dando conta da prisão de José António Jesus Neves, lider da RENETIL.Data: Terça, 24 de Dezembro de 1991Fundo: Arquivo da Resistência Timorense - TAPOLTipo Documental: Documentos Página(s): 1
06466.020
Documentos